Kafka is niet ver weg in What do we see when we look at the sky?, een poëtisch debuut over liefde op het eerste gezicht, die niet mag zijn. Aleksandre Koberidze zit het meer mee dan de protagonisten. De film is zijn afstudeerproject, dat nu plots wereldwijd een publiek vindt.
Uit Georgië komt met What do we see when we look at the sky? een debuut aangewaaid dat zijn tijd neemt. Het is een film vol speelse observaties en ongewone magie over twee mensen die verliefd worden. Al rust daar een vloek op. De ochtend na hun toevallige ontmoeting ontwaken ze immers beiden in een ander gedaante. Hoe kunnen ze zo elkaar ooit nog vinden?
Het levert een fabelachtige en beeldrijke film op, een romcom die maximaal de regels aan zijn laars lapt. Dat is al meteen te merken aan de manier waarop de eerste ontmoeting in beeld komt. De twee mogen dan, zoals het cliché wil, tegen elkaar opbotsen en vervolgens niet goed meer weten welke richting ze juist uit moesten. De kijker krijgt het uitsluitend te zien ter hoogte van – niet te geloven! – hun onderbenen. Geen blikken die zich magnetisch in elkaar haken dus, geen mimiek die de kans krijgt om boekdelen te spreken.
‘Hoe het moment eruit ziet waarop de vonk tussen twee mensen werkelijk overslaat, dat weet toch niemand.’
‘Hoe het moment eruit ziet waarop de vonk tussen twee mensen werkelijk overslaat, dat weet toch niemand’, werpt filmmaker Aleksandre Koberidze op. ‘Geen mens kan zeggen wat er zich dan precies afspeelt. Waarom zou je dan proberen om dat te tonen op het witte doek? Het opzet is bij voorbaat gedoemd om te mislukken.’ Het is een keuze die bijdraagt aan een charmante eigenzinnigheid.
De film opent met een reeks alledaagse tafereeltjes. Zo registreert Koberidze met zijn camera kinderen die aan het einde van de dag simpelweg de schoolpoort uitwandelen – een knipoog naar de broers Lumière, de pioniers die in een van hun eerste worpen hem dat voordeden, maar dan met fabrieksarbeiders. 'Die taferelen zitten erin om de kijker iets vertrouwds te zien te geven. Verderop is met de gedaanteverandering een magisch element verwerkt in het verhaal. Ik wilde het op die manier een even grote alledaagsheid geven. Magische dingen gebeuren voortdurend rondom ons, we merken ze alleen niet altijd op.'
‘Aanvankelijk had ik het idee om een stille film te maken. Dat is het uiteindelijk niet geworden, al zijn de dialogen wel nog steeds erg beperkt. Beperkter dan gepland, moet ik toegeven. Soms hebben we er immers muziek over gezet omdat het gewoon beter werkte. Het is ook prettig om zo nog meer aan de verbeelding over te laten. En er was trouwens nog een voordeel: doordat mijn broer voor die muziek zou zorgen, konden we hier samen aan werken.’
Lionel Messi
Het speelt zich allemaal af tegen de achtergrond van de WK-matchen van 2014. Daar vond deze film ook zijn poëtische titel. ‘Het is een verwijzing naar het gebaar van Lionel Messi telkens hij gescoord heeft. Dan richt hij zich naar de hemel. Het is iets universeels, dat ook een element van fantasie in zich draagt. Wat zie je immers wanneer je naar boven kijkt? Wie verbeeld je je er te zien? Het gebaar heeft een uitgesproken religieuze connotatie.’
In het hart van de film kloppen diep filosofische vragen over wat al dan niet vastligt en in hoeverre toeval een impact heeft op onze levens. ‘Wat ik vooral heb wil laten zien, is hoeveel magie er verloren gaat, wanneer we zo nodig de dingen in de hand willen hebben en niet vertrouwen op het toeval en wat komt. Niemand weet wat het leven zal brengen. Waarom zou je je er dan niet volledig aan overleveren?’
Filmfestival van Berlijn
‘Neem nu deze film. Het is mijn afstudeerproject aan de filmschool in Berlijn. Ik had van meet af geen echte verwachtingen van het publiek dat ik ermee zou bereiken. Hoe vaak gebeurt het immers dat zo'n project wereldwijd een release krijgt?'
Maar Koberidze's debuut werd in 2021 geselecteerd voor het filmfestival van Berlijn. Het was in de hoofdcompetitie meteen kanshebber voor de Gouden Beer, naast films als Petite maman van Céline Sciamma en Wheel of fortune and fantasy van Drive my car-cineast Ryûsuke Hamaguchi. Winnen deed de Georgiër niet, maar de film werd wel internationaal gelanceerd. 'Hier had ik niet van tevoren op kunnen rekenen, maar kijk, het draaide zo uit. Soms moet je gewoon het toeval omarmen.'
'What do we see when we look at the sky? is vanaf 4 mei 2022 in de Belgische zalen te zien. In Nederland is dat sinds 21 april 2022 het geval.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.