De nieuwste Pixar-animatiefilm Luca is een smakelijk, zonnig vis-uit-het-waterverhaal, openlijk geïnspireerd op Disney’s The little mermaid en Studio Ghibli’s Ponyo. Er werd ook even gedacht dat Luca een geanimeerde Call me by your name zou worden, maar daarvoor blijft het iets te braaf. Jammer, want kinderen willen wel een weidser wereldbeeld in hun filmaanbod.
Luca is een dertienjarig zeewezen, een visherder die ernaar verlangt om de mensenwereld te zien. Als je na die inleiding meteen Ariël uit The little mermaid hoort zingen dat ze “eens wil zien waar de mensen zijn”, is dat geen toeval. Net als Ariël verzamelt Luca objecten van op het droge, net als de Disneyprinses heeft hij een overbezorgde ouder die hem verbiedt om naar boven te zwemmen en zelfs dreigt met een tijdelijke verbanning naar de diepzee.
Maar hij luistert niet naar zijn moeder, die zegt dat “nieuwsgierige vissen gevangen worden”, en gaat toch op onderzoek uit. Luca, met de onbevangen stem van Jacob Tremblay (Room), ontmoet Alberto, een leeftijdsgenootje dat al een tijd boven de zeespiegel woont. Klein detail: aan de oppervlakte nemen de zeewezens een menselijke vorm aan, tot ze nat worden. Dus het is opletten geblazen voor fonteinen en regen – maar dat laatste is gelukkig schaars in het zonnige Italië, waar de film zich afspeelt. De plot brengt de jongens naar een nieuw (mensen)vriendinnetje Guilia en een triatlon van zwemmen, fietsen en pasta eten. Dat allemaal in het havendorpje Portorosso, waar de inwoners er hun hobby van hebben gemaakt om op zeemonsters te jagen en iedereen een harpoen in huis lijkt te hebben.
Dat zorgt er natuurlijk voor dat Luca en Alberto hun identiteit angstvallig geheim moeten houden, met hilariteit en spanning tot gevolg. Het verhaaltje blijft redelijk oppervlakkig, maar Pixar zou Pixar niet zijn als ze je niet zouden besluipen met een emotionele uppercut. Dat moment komt helemaal aan het einde, en hoewel het niet zo hartverscheurend is als de eerste tien minuten van Up of de dood van Bing Bong in Inside Out, grijpt het wel aan. Toch stelt Luca wat teleur. Omdat het kansen laat liggen.
Call me by your name
Dat Pixar subliem water kan animeren, dat weten we al sinds Finding Nemo. En ze zijn er alleen maar beter in geworden. Luca ziet er adembenemend uit, de pasta pesto verrukkelijk, de sterren magnifiek en de Italiaanse zomer alsof je de zon op je huid kan voelen. Maar is dat genoeg?
Toen de trailer van de film eerder dit jaar verscheen, werd er stevig gespeculeerd over de gelijkenissen met Call me by your name, die andere coming-of-agefilm die zich in een broeierig Italië afspeelt. Maar regisseur Enrico Casarosa ontkende al snel de gelijkenissen met die homoseksuele vakantieliefde: “Luca en Alberto zijn níet gay. Het is een verhaal over vriendschap, los van seksualiteit.”
Nu de film er is, blijkt dat statement te kloppen, hoewel je niet veel verbeelding nodig hebt om de verhullende regen aan het einde van de film te zien als een soort coming-out. Zéker wanneer ook twee oude vrouwtjes hun ware kleuren tonen, demonstreert de film zich niet alleen als een verhaal over veranderende en evoluerende vriendschappen, maar ook over aanvaarding van jezelf en van anderen. Het helpt ook dat de zeemonsters op een rijtje samen de pride-vlag evoceren. Maar als de regisseur tóch de bedoeling had om een LGBTQ-verhaal te vertellen, dan is het niet goed genoeg. De minieme suggestie vraagt om meer.
Het verhaaltje blijft oppervlakkig, maar Pixar zou Pixar niet zijn als ze je niet zouden besluipen met een emotionele uppercut.
Het is nochtans niet onmogelijk om een kinderfilm ‘met een boodschap’ te maken. Casarosa’s grote voorbeeld Hayao Miyazaki deed dat in 2008 met Ponyo.
In dat verhaal wordt een magische goudvis, Ponyo, gered door het 5-jarige jongetje Sosuke. Doordat ze naar de mensenwereld verhuist, ontstaat er een shift in het evenwicht tussen land en zee, wat tsunami’s en overstromingen veroorzaakt. Ook Ponyo’s vader wil zijn dochter beschermen tegen de mens, zoals koning Triton in The little mermaid en Luca’s moeder, maar niet vanuit een ongerechtvaardigde overbescherming. Hij doet dit omwille van zijn woede om de vervuiling en natuurlijke ontregeling die de mens teweegbracht.
Naast de vergelijkbare thema’s van vriendschap, onvoorwaardelijke liefde en het najagen van je dromen, is Ponyo heel expliciet een ‘activistische’ film. Een film met een ecologische boodschap. Voor kinderen - het kan! En het klinkt misschien moraliserend, maar het meeslepende verhaal en de prachtige animaties ondermijnen de zedenpreek.
Double bill
Dat Ponyo Casarosa inspireerde, is onmiskenbaar. Er zijn scènes en beelden die bijna één op één overeenkomen, zoals Luca die in een droom in een luchtbel vastzit of de tastbaarheid van de maaltijden. Zelfs de animatie tijdens de aftiteling is heel gelijkaardig.
Het is omwille van de gelijkenis, dat de verwachtingen hoger liggen. Als Casarosa’s ambities met Luca iets gewaagder waren geweest, dan had de film misschien de status en klasse van Ponyo kunnen bereiken. Nu blijft het bij een tedere, goedhartige kinderfilm over vriendschap en aanvaarding. Een film die zin geeft in trenette al pesto, in zomer, in zwemmen. Misschien hoeft dat niet meer te zijn, maar voor wie de mogelijkheid heeft, is een double bill een aanrader: eerst Ponyo op Netflix, dan Luca op Disney+. Of omgekeerd, afhankelijk van je honger naar pasta of sushi.
Luca is nu te zien op Disney+, net als The little mermaid. Ponyo bekijk je op Netflix en Call me by your name via YouTube of Google Play.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.