Emma Seligman kneedt in haar debuut Shiva baby plaatsvervangende schaamte om tot een koortsige klucht bomvol seks, leugens en twintigerstwijfels. ‘Dustin Hoffman had in The graduate zijn leven beter op orde dan veel van mijn generatiegenoten.’
Wat nadat je het ouderlijke nest bent uitgevlogen? Die vraag hield Emma Seligman in een houdgreep toen de Canadese in 2017 haar filmopleiding in New York afrondde. Daar ontdekte de Joodse twintiger dat veel van haar leeftijdsgenoten met die levenskwestie worstelden en er elk op hun eigen manier mee omgingen. De ene belandde in een zwart gat of smeet zich vol op zijn carrière, anderen gingen als ‘sugar baby’ relaties aan met rijke oudere mannen om hun zelfvertrouwen op te krikken.
Seligman gooide het na wat onwennig geflirt met ‘sugaring’ – ze ging slechts op één sugardate – over een andere boeg. Op basis van de ervaringen van haar studiegenoten maakte ze Shiva baby, haar afstudeerfilm waarin ze de jonge Danielle (Rachel Sennott) volgt die haar ‘sugar daddy’ op een joodse begrafenis tegenkomt. Die prikkelende premisse werkte ze voor haar langspeeldebuut verder uit tot een explosief generatieportret.
‘Er zit veel van mijn oude zelf in Shiva baby,’ vertelt de 26-jarige Emma Seligman, die net als haar hoofdrol Danielle Joods en bi-seksueel is. ‘Het verhaal is ontstaan in een periode waarin ik heel angstig was. Dat zag je toen misschien niet aan mij, maar ik voelde me echt machteloos. Daarom wilde ik iets maken over een jonge vrouw die in een situatie belandt waarin twee of meerdere versies van haarzelf elkaar in de weg staan. We zijn anders bij onze familie dan bij onze bedpartners of vrienden. Ik wilde een vrouw tonen waarvan al die verschillende identiteiten samenkomen en stilaan neerstorten.’
Intussen zit je niet meer op de schoolbanken en heeft je debuut vele deuren geopend. Hoe is het om nu met je oude, worstelende zelf geconfronteerd te worden?
Emma Seligman: Ik ben blij dat ik met Shiva baby mijn oude zelf eindelijk heb kunnen afschudden! Na vier jaar was het tijd om dat hoofdstuk af te sluiten. Ik ben zelfs van haar vervreemd. Gelukkig maar, want zij was niet gelukkig. Maar velen zullen die zoektocht naar zichzelf, naar hun eigenwaarde en naar hun seksualiteit herkennen. Voor mijn generatie is dat onbestemde ‘wat moet ik nu?’-gevoel immers een nog moeilijkere kwestie dan voor Dustin Hoffman in The graduate. Hij had zijn leven beter op orde dan veel van mijn leeftijdsgenoten. (lacht)
'Ik ben blij dat ik met Shiva baby mijn oude zelf eindelijk heb kunnen afschudden.'
Jouw film wordt soms de millennialversie van The graduate genoemd. Wat vind je daarvan?
Seligman: (lacht) Er zijn heel wat inhoudelijke gelijkenissen tussen beide films, ja, maar Shiva baby is bovenal qua beeldtaal verwant aan Mike Nichols’ portret over een dolende student die voor de moeder van zijn liefje valt. Vooral door de scène waarin Hoffman op zijn afstudeerfeest rondloopt en door iedereen wordt aangeklampt. Via focuswissels tussen voor- en achtergrond toont Nichols zowel de roddelende mensen als de mensen waarover ze praten. Die extra ironische laag wilde ik ook.
Die levendige cameravoering maakt van Shiva baby ook een benauwende, claustrofobische belevenis.
Seligman: Ik had schrik dat het anders saai zou worden. De film speelt zich op slechts één plek af en de personages hebben buiten praten en eten niet zoveel te doen. (lacht) Hoe hou je de kijkers dan bij de les? Ik wilde hen Danielles stress laten ervaren, zonder er een single location-horrorfilm van te maken. Het moest intens voelen, vertelde ik aan de crew, zoals de films van John Cassavetes en Black swan.
Seks en eigenwaarde
Shiva baby gaat over sekswerk en je eerste kortfilm, Void, ging over een pornoverslaving. Waarom is seks zo’n prominent thema in jouw films?
Seligman: Ik onderzoek graag de relatie tussen seks en eigenwaarde, de strijd tussen ons begrip van seks en wat we ervan verwachten. Seks is een groot raadsel, dat voor enorme druk kan zorgen bij veel vrouwen. Ook bij mij. Veel van mijn eigenwaarde haalde ik vroeger uit seksuele validatie. Mede dankzij Tinder en andere dating apps die enkele jaren voordat ik ging studeren populair werden. Maar de ‘sugar babies’ in mijn omgeving zag ik toch vaak worstelen met hun eigenwaarde. In ‘sugaring’ vonden ze een soort van gegarandeerde erkenning.
'Ik onderzoek graag de relatie tussen seks en eigenwaarde, de strijd tussen ons begrip van seks en wat we ervan verwachten.'
Heeft die explosie van dating apps ‘sugaring’ makkelijker gemaakt?
Seligman: Een relatie tussen rijke oudere mannen en jongere vrouwen bestaat al eeuwen. Maar dankzij een site als Seeking Arrangement werd het wel een pak toegankelijker voor mannen en vrouwen die nog nooit aan sekswerk gedacht hadden.
Naast sekswerk gaat je film ook over generatie-issues, queerliefde en geloof. Hoe navigeer je door zo’n mijnenveld vol polariserende thema’s?
Seligman: Door er niet aan te denken! Anders zou ik meer met het geruststellen van het publiek bezig zijn dan met het maken van een film. Trouwens, ik vind mijn film niet controversieel. Wel had ik schrik om sekswerk fout af te schilderen. Ik wilde het niet als een laatste redmiddel wegzetten, als iets dat aangeeft dat je depressief en verdrietig bent. Zo’n stereotiepe representaties zie je al genoeg.
Cringeworthy comedy
Net als in de gelijknamige kortfilm kruipt Rachel Sennott indrukwekkend in de complexe rol van Danielle. Kan je je de film inbeelden zonder haar?
Seligman: Onmogelijk! Zij drukte er haar eigen komische stempel op. Ook pepte ze me constant op. Zonder haar was deze film nooit gemaakt. Ook mijn volgende project is weer met Rachel. Deze zal minder joods zijn, maar even grappig en cringeworthy als Shiva baby. Rachel is zo ridicuul grappig.
Is plaatsvervangende schaamte en cringeworthy comedy het type humor dat jullie het beste ligt?
Seligman: (lacht) Ik denk het wel. Ongemakkelijke situaties maken personages menselijk. Iedereen heeft wel eens zo’n beschamend moment waar je later hoofdschuddend aan terugdenkt. Het zorgt voor empathie. Ik weet niet of ik altijd zoveel cringeworthy momenten zal blijven hebben die ik in mijn films kan stoppen, maar in tussentijd is het wel een goede manier om het filmpubliek met mijn personages te verbinden!
'Soms lijkt het alsof machtige filmmannen maar wat vakjes aanvinken in plaats van bewust na te denken over wie welke rollen en posities krijgt.'
Om even vooruit te blikken. Chloé Zhao won dit jaar een Oscar voor Nomadland en Julie Ducournau kreeg de Palme d’Or in Cannes voor Titane. Keert het tij?
Seligman: Ik kom nog maar net om het hoekje kijken! (lacht) Tijdens het filmfestival van Toronto zat ik onlangs samen met vier ervaren vrouwelijke filmmakers in panel over ‘vrouwen in cinema’. Zij zeiden dat ze doorheen hun carrière vaak het gevoel hadden dat ze ‘the flavour of the month’ waren. Ik wil niets jinxen maar Ducournau’s Palme d’Or en Zhao’s Academy Award lijken historisch. Zeker als je ziet dat Zhoa met een drama als Nomadland een Oscar pakt en in datzelfde jaar voor Marvel een superheldenfilm maakt. Maar ik blijf realistisch. Soms lijkt het ook nog alsof de machtige filmmannen maar wat vakjes aanvinken in plaats van bewust na te denken over wie welke rollen en posities krijgt. Dat moet zeker nog veranderen.
Shiva baby is dankzij distributiecollectief Please Release Me van 17 tot 29 maart in verschillende bioscopen te zien. Check hun website voor vertoningsdata. Je kan de film ook bekijken via Mubi.
Lees onze recensie van de film. Emma Seligmans kortfilm kan je hier bekijken.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.