Het gebeurt niet vaak dat een Indiase blockbuster een westers filmpubliek bereikt én bekoort. Het grootschalige historische actie-epos RRR is een uitzondering. Zowel in de VS als in Europa doet het kennismaken met een filmindustrie die nog te weinig gekend is.
Mensen springen recht uit hun bioscoopzitje. Ze joelen, halen hun smartphone boven om het scherm te filmen. Vooraan gaan vuurpijlen in brand, ze maken de triomfantelijke sfeer in de zaal compleet. Op het scherm komt filmster N. T. Rama Rao Jr. in beeld die zich in RRR, de jongste filmtopper van regisseur S. S. Rajamouli, halfnaakt in de jungle in bloed hult ter voorbereiding van een knokpartij met een hongerige tijger.
In een filmpje dat online circuleert blijkt het voldoende om een filmpubliek in Bangalore uit zijn dak te laten gaan. De gemiddelde reactie van fans op een superheldencameo in de recentste Marvelkaskraker verbleekt er zowaar bij.
Dit soort publieksreacties zijn geen unicum in Indiase bioscopen. De bezoekers zijn er actieve kijkers. Ze laten zowel hun positieve als negatieve beleving van een film graag luid horen, worden gek als hun favoriete filmster op het doek verschijnt en zien een bioscoopbezoek als een gemeenschappelijke beleving. Feedback richting het scherm is er de normaalste zaak. Het maakt deel uit van de plaatselijke filmcultuur. Dat ze zo heftig reageren op wat in RRR te zien is, is dus geen verrassing.
Vrijheidsstrijders
Het verhaal, het thema en de personages van de film spelen daar een rol in. De hoofdfiguren uit RRR zijn namelijk twee geliefde namen uit de Indiase geschiedenis: Alluri Sitarama Raju en Komaram Bheem, twee jonggestorven revolutionairen die het honderd jaar terug opnamen tegen de Britse kolonisator.
De hoofdfiguren uit RRR zijn twee geliefde namen uit de Indiase geschiedenis.
Met RRR stelt regisseur Rajamouli zichzelf de vraag: wat als deze twee vrijheidsstrijders, die elkaar nooit in het echte leven hebben ontmoet, toch de handen in elkaar hadden geslagen om tegen de Britten te strijden en beste vrienden waren geworden?
Die vraag is het uitgangspunt van een megalomaan, van de pot gerukt actie-epos met de twee historische figuren als uit de kluiten gewassen superhelden. Ze lijken recht uit de Indiase mythologie te komen en worden vertolkt door de grootste sterren uit de Tollywood-filmindustrie (de Indiase filmtak waar Telugu de voertaal is).
Het resultaat is de duurste Indiase film ooit en een maximalistische filmbrok die in het thuisland dit voorjaar nog de kassa’s deed rinkelen. Nu verovert dit spektakel met mondjesmaat de rest van de wereld.
Moeilijke doorstroming
Dat Indiase films uitgroeien tot kaskrakers buiten India, laat staan in het Westen, is zeldzaam. De grootste films uit India krijgen wereldwijd weliswaar een bioscooprelease – het doel daarvan is om de films beschikbaar te maken voor de Indiase gemeenschappen in andere landen rond de wereld. Of voor mensen met een Afrikaanse en Midden-Oosterse achtergrond. Dat zijn werelddelen waar de populaire cinema uit India ook erg geliefd is. Het verklaart waarom in België Kinepolis deze films vertoont.
Dat Indiase films uitgroeien tot kaskrakers buiten India, laat staan in het Westen, is zeldzaam.
Toch vinden Indiase blockbusters nog steeds moeilijk hun weg naar een blank, westers publiek. Daar zijn redenen voor, zoals de dominantie van Amerikaanse cinema, de clichés die bestaan over Indiase films, de lange speelduur, het gebrek aan kennis over de filmcultuur, een cultuurkloof en de afwezigheid van populaire Indiase cinema in het westerse cinefiele filmcanon. Gelukkig zijn er sociale media en streamingdiensten om daar stilaan verandering in te brengen.
RRR begon sinds de wereldwijde release in maart en april ook fans te vinden in de VS en Europa. Onder hen heel wat mensen die amper of nooit in aanraking kwamen met films uit India of de Telugu-streek. Op sociale media als Twitter en Tiktok begonnen die mensen mondig hun liefde voor de film te uiten, met een gezond word of mouth-effect als gevolg. Ze gebruikten de kanalen om anderen in te lichten over het waanzinnige vertier dat RRR te bieden heeft. Over hoe één man het in de film opneemt tegen een razende mensenmassa, over de aanstekelijke dance-off en personages die tijgers naar elkaar gooien. Tijgers! Dat moest je volgens die kersverse fans zien om het te geloven. Het leidde tot almaar meer nieuwsgierigen die zich aan het drie uur durende epos waagden en zelfs tot speciale vertoningen in Amerikaanse bioscopen.
De film biedt actie, melodrama en forse musicalnummers. Wat RRR bijzonder maakt is dat de regisseur ze op haast absurde wijze overdrijft.
De spektakelfilm vond een nog breder publiek toen in mei de Hindi-versie in heel wat landen wereldwijd op Netflix belandde – zelfs in België. De lofzangen klonken steeds luider en de film groeide in een recordtempo uit tot de meest bekeken niet-Engelstalige film op de streamingdienst. Ook in België veroverde RRR een plaats in de top 10 van populairste films op Netflix.
Uit proportie
Maar wat maakt dat de film aanslaat bij een niet-Indiaas publiek? Eerst en vooral omdat RRR genre-elementen combineert die zelfs voor een westers publiek herkenbaar zijn. De film biedt actie, melodrama en forse musicalnummers. Het zijn genre-aspecten die we ook hier kennen en kunnen smaken. Wat RRR bijzonder maakt is dat regisseur Rajamouli ze op haast absurde wijze overdrijft. Alles is over the top in de film. Elke knokpartij. Elke emotie. Elke monoloog. Elk musicalmoment. De film trekt alles uit proportie, waardoor zelfs de grootste Hollywoodblockbuster op een arthousekleinood lijkt vergeleken met het werk van Rajamouli.
RRR biedt iets dat we in het westen weinig voorgeschoteld krijgen: filmvertier dat geen rekening houdt met de moderne filmregels die we kennen van Hollywood. De film gooit je in een wereld die onbekend is en dompelt je onder in puur entertainment van een orde die we hier niet vaak voorgeschoteld kregen. Onwetendheid over de plot en de context van RRR kan een voordeel zijn om maximaal te genieten van de megalomanie van de film.
In eigen land was er kritiek te horen. Zo zou RRR inspelen op nationalistische sentimenten van een Hindoepubliek. De laatste actiescène in de film – de twee helden veranderen in goden uit de Hindoeïstische mythologie om een resem Britten af te maken – zou volgens critici zulke gevoelens bevestigen en versterken. Volgens anderen zou de film een ongelijkheid tonen tussen de twee hoofdpersonages, wat in India maatschappelijk gevoeligheden met zich meebrengt.
Deze film bekijken zonder een brede glimlach op je gezicht is onmogelijk.
Moet je hier als westerling rekening mee houden voor je je aan RRR te wagen? Dat mag je, zeker als je meer wil weten over de plaatselijke cultuur en filmindustrie. Maar laat ons eerlijk zijn: RRR werkt het best als een gewetenloze mastodont die je nu al de wildste en meest entertainende filmmomenten van het jaar serveert. Deze film bekijken zonder een brede glimlach op je gezicht is onmogelijk.
'RRR' is nu te bekijken op Netflix.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.