Fabrice du Welz wordt gemakshalve weggezet als een Belgische horrorregisseur, maar zijn broeierige films als Calvaire en Adoration overstijgen het genre. Ook zijn nieuwste, Inexorable, rekt weer de grenzen op. ‘Het is een soort perverse en fatale romance waarin horror en Hitchcock de handen in elkaar slaan.’
In Inexorable trekt Marcel Bellmers (Benoît Poelvoorde), een bestsellerauteur met een writer’s block, zich terug op een landgoed dat aan renovatie toe is. Het immense huis is eigendom van zijn echtgenote, de erfgename van een rijke uitgever die Bellmers roman Inexorable destijds publiceerde. Het rustige leven van de familie Bellmer wordt echter verstoord door de plotse entree van Gloria. Deze jonge dame infiltreert niet alleen in hun leven. Ze ontpopt zich ook tot zowel meid als babysit voor de dochter en haalt het leven van Marcel grondig overhoop.
‘Gloria’ is een naam die in bijna alle films van du Welz opduikt. Toeval? ‘Neen, luiheid’, antwoordt de regisseur in de comfortabele loungebar van een recent geopend luxehotel op het Brusselse Martelaarsplein. Fabrice du Welz wordt gemakshalve weggezet als een Belgische horrorregisseur. Thriller- en horrorelementen tekenen zijn oeuvre, maar du Welz overstijgt het genre. Hij is een cinefiel pur sang en laat zich niet onder een noemer brengen.
Horror en Hitchcock
Hij houdt er ook niet van om promotie te maken voor eigen werk. Schreef de Franse filosoof en criticus Roland Barthes in zijn essay La mort de l’auteur niet dat kunst multi-interpretabel is? En dat die veelheid aan duiding het creatieve denken van de kijker-lezer-luisteraar stimuleert? ‘Ik laat de interpretatie van mijn films over aan de journalisten en de toeschouwers. Ik voel me ongemakkelijk als ik over de betekenis van mijn oeuvre moet spreken. Eenmaal mijn film is afgerond, zit mijn werk erop en kijk ik uit naar een nieuw project.’
‘Ik voel me ongemakkelijk als ik over de betekenis van mijn oeuvre moet spreken.’
Nochtans lopen thema’s zoals verlangen, possessief of manisch gedrag en gedoemde liefde als een rode draad doorheen zijn oeuvre. ‘Er zijn zeker gelijkenissen te trekken binnen mijn werk: jaloezie, de gewelddadige liefde, de ondoenlijke liefde, l’amour vache en de onmogelijkheid om alleen of met twee te leven, dat zijn zeker thema’s waar ik rond bouw en waar ik persoonlijke verhalen en anekdotes in verwerk.’
‘Ik begrijp dat sommige van mijn films hermetisch zijn, maar Inexorable is een rechttoe rechtaan thriller, bedoeld om spanning te creëren. Ik wil met deze film hetzelfde plezier opwekken dat ik ervoer toen ik als adolescent einde jaren tachtig naar de cinema ging. Op school, bij de Jezuïeten, werden wekelijks filmvertoningen gehouden. In de weekends ging ik dan met mijn moeder naar de videotheek, waar ik de covers in de thriller- en horrorafdeling me het meest aanspraken. The Texas chain saw massacre opende toen mijn ogen omdat regisseur Tobe Hooper me duidelijk maakte dat horror provoceerde en subversief kon zijn – een subversiviteit die je nu nog zelden in dat genre aantreft. Goede horror houdt de samenleving een spiegel voor. Inexorable is een soort perverse en fatale romance, waar bij wijze van spreken horror en Hitchcock de handen elkaar slaan.’
Ritueel leven
Inexorable verkent ook rituelen. De scène waarin Marcel brieven leest, huilt en steeds dezelfde plaat oplegt, is een vorm van rite. Dit ritueel wordt ontwricht door de komst van Gloria. ‘Iedereen voert dagelijks handelingen uit die een ritueel inhouden. Voor mij is dat belangrijk. Ik heb nood aan een gestructureerd leven. Het werd me tussen mijn zeven en zeventien jaar ingehamerd tijdens mijn verblijf op het internaat bij de Jezuïeten. Ze waren bijzonder streng maar leerden me discipline en nieuwsgierigheid ontwikkelen. Mijn leven is op die manier steeds meer op een ritueel gaan lijken. Ik sta altijd op hetzelfde uur op, ik bekijk een film – ik zie twee films per dag, een ‘s ochtends en een ‘s avonds – ik werk vervolgens aan een script of film.’
‘Ik heb nood aan een gestructureerd leven. Het werd me tussen mijn zeven en zeventien jaar ingehamerd tijdens mijn verblijf op het internaat bij de Jezuïeten.’
‘In het personage van Marcel projecteer ik dingen die mijn eigen leven tekenden, put ik uit persoonlijke ervaringen. Het ritueel is bijzonder sterk aanwezig in mijn leven en dat schrikt mensen af -partners, bijvoorbeeld. Omdat zij het idee krijgen dat ze een relatie hebben met een Zwitsers uurwerk. Toch hou ik me heel strikt aan dat dagelijkse schema. Ik moet een structuur hebben om plezier te vinden in zowel mijn leven als mijn werk. Anders verzand ik in lethargie.’
Een memorabele scène en tevens een breuk in de vertelstijl, is het moment waarop de dochter tijdens haar verjaardagsfeest een dans opvoert op black metal. Haar verwrongen, getormenteerde bewegingen doen fel denken aan het vroege werk van de Amerikaanse choreografe Meg Stuart en hoofdzakelijk aan Japans Butoh danstheater. ‘Ik streefde met die scène bewust een stijlbreuk na. Het moest een shock teweegbrengen, een bepaalde vorm van beestachtigheid genereren en tegelijk de invloed van Gloria op het meisje illustreren: haar verontreiniging.’
‘Voor die dansscène werkte ik samen met choreograaf Damien Jalet, mijn klasgenoot aan het INSAS (de Franstalige tegenhanger van het Ritcs, in Sint-Gillis, nvdr.). Hij is enorm gefascineerd door Japan en werkte ondertussen samen met onder meer Thom Yorke, Paul Thomas Anderson en Marina Abramovic. Damien verzorgde de choreografie van de remake van Suspiria en hij werkte ook samen met Nick Cave voor de opera Shell Shock in De Munt.’
Het licht zien
Fabrice du Welz zweert bij analoge fotografie. Ook voor Inexorable draaide hij op 16mm. ‘Ik draai al mijn films op 16mm, en dit om esthetische redenen. De primaire kleuren zijn op pellicule intenser en meer in evenwicht. Rood blijft dieprood. Bovendien vind ik digitale fotografie te scherp, te veel plastic. De hedendaagse digitale camera’s benaderen sterk het 35mm-formaat, maar ik hou net van de korrel van 16mm. Het heeft iets sensueels, iets organisch.’
‘Het analoge formaat heeft zijn charme en doet me denken aan mijn jeugd, aan de films die me gevormd hebben. Ik droom er soms van om met mijn bobijnen onder de arm over de straat te lopen, al besef ik ook wel dat we niet meer in de jaren zeventig leven. Uiteraard worden mijn films gedigitaliseerd voor de vertoningen in de zalen. Cinematek trekt wel 35mm-kopijen van mijn films, zodat ze af en toe nog een analoge vertoning krijgen.’ (lacht)
‘Het analoge formaat doet me denken aan mijn jeugd, aan de films die me gevormd hebben.’
‘Ik hecht veel belang aan de fotografie, de beeldcomposities en – uiteraard – het licht. Ik ben soms geschokt als ik tijdens gastcolleges van sommige studenten verneem dat ze niet bezig zijn met lichtinval. Hoe kan zoiets? Ze begrijpen niet dat het licht een dramatische betekenis uitlokt. La lumière c’est l’art suprême. Ik hou van clair-obscur en bestudeerde de schilderijen van Caravaggio, Rembrandt, Goya en Hiëronymus Bosch.’
‘Ik heb mijn filmisch oog gevonden in de uitgepuurde fotografie van de DOP Manu Dacosse, die ik leerde kennen via de giallo-films die hij maakte met het Brusselse duo Hélène Cattet en Bruno Forzani (bekend van ‘Amer’ en ‘Laissez bronzer les cadavres’, nvdr). Ik heb hem toen meteen gevraagd of hij de fotografie van Alleluia wou doen. Sindsdien werken we voor al mijn films samen.’
'Inexorable' speelt sinds 20 april 2022 in de Belgische bioscopen. Vanaf 2 juni is de film in de Nederlandse bioscoop te zien. Lees hier meer over 'Inexorable'.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.