Call Jane viert hoe vrouwen in de VS tijdens de jaren 1960 en 70 geleidelijk toegang kregen tot veilige abortus met het vastberaden Jane-collectief. Een lichtvoetige film over een loeizwaar actueel thema.
Een zijden sjaaltje als hoofddeksel, een extravagante zonnebril. Meteen is duidelijk dat Call Jane zich in de sixties afspeelt. Voor Joy (Elizabeth Banks) zijn deze accessoires niet enkel trendy, het vormt ook een goede vermomming om incognito naar haar illegale abortusafspraak te gaan. Haar laatste keuze. Ze heeft immers een levensbedreigende aandoening waarvoor de enige remedie “niét zwanger zijn” is.
Een zwaar verdict, dat verder bemoeilijkt werd door de ziekenhuiscommissie die haar zwangerschapsonderbreking moest goedkeuren. Eén voor één wezen de mannelijke dokters haar verzoek af met een harde, meedogenloze “no”. Doordat de mannen enkel óver Joy en niet mét Joy praten – die wel mee rond de tafel zit – verbeeldt deze scène letterlijk (maar ook nogal simplistisch) hoe vrouwen vaak geen enkele zeggenschap hebben over hun eigen lijf.
Tikkende tijdbom
Door de weigering van Joys abortusaanvraag wordt de groeiende foetus in haar buik een tikkende tijdbom. De film schuwt clichés niet, want – hoe kan het ook anders – het regent pijpenstelen wanneer Joy volledig overstuur en radeloos is en plots op een lantaarnpaal botst waarop een sticker kleeft met de woorden “Pregnant? Anxious? Call Jane!”
“Jane” blijkt niet zomaar één persoon, maar een hele groep vrouwen te zijn, die andere vrouwen aan een (illegale) abortus helpt. Na de documentaires Jane: An Abortion Service (1995), The Janes (2022), Ask for Jane (2018) en This is Jane (2018) is Call Jane al de vijfde film over dit collectief dat echt bestaan heeft en was actief rond de jaren 1960 in Chicago, wanneer abortus in zo goed als de hele VS verboden was.
Interessant is dat wanneer Joy (met haar sjaaltje en zonnebril) opgepikt wordt door de auto die haar naar het abortuscentrum zal brengen, ze tegengehouden wordt wanneer ze aanstalten maakt om op de achterbank te gaan zitten. “This is not a taxi, you sit up front with me!” zegt de bestuurster. Uit deze schijnbaar louter praktische woorden blijkt dat Joy vanaf nu niet langer verbannen is naar de stille achtergrond – zoals in het ziekenhuis – maar mee aan het stuur van haar eigen leven zit.
Steun en toeverlaat
Joys abortusoperatie is een zeer eenzaam, kil en zakelijk gebeuren. Ostentatief ruilt de mannelijke dokter het zachte gele licht van de kamer in voor een felle klinische lamp, terwijl hij angstaanjagende instrumenten bovenhaalt en enkel bevelen in plaats van een geruststellende uitleg geeft. Wanneer Joy later zelf ingelijfd wordt door het Jane-collectief, zorgt ze ervoor dat de ingrepen veel gemoedelijker verlopen. Ze staat klaar om de handen van angstige vrouwen vast te houden.
Call Jane toont aan hoe belangrijk het is om een steun en toeverlaat te hebben tijdens zo’n ingrijpende procedure.
Net als andere films over abortus – 4 months 3 weeks and 2 days (2007), Never, rarely, sometimes always (2020) en L’événement (2021) – toont Call Jane dus aan hoe belangrijk het is om een steun en toeverlaat te hebben tijdens zo’n ingrijpende en angstaanjagende procedure. De slagzin van de film is dan ook “You’re not alone”.
Girl power
Anders dan die andere abortusfilms komt Call Jane wel veel minder realistisch, snijdend en intens over. Op zich hoeft dat geen probleem te zijn, maar in dit specifieke geval zorgt het er wel voor dat de film minder nazindert. Misschien was het ook gewoon wel de bedoeling van regisseur Phyllis Nagy om niet te focussen op de zwaarte en geladenheid van het onderwerp, maar net op de positiviteit en girl power van het Jane-collectief. Meer dan een aanklacht tegen anti-abortuswetten, is de film eerder een viering van hoe Amerikaanse vrouwen toch toegang konden krijgen tot een veilige zwangerschapsbeëindiging.
Phyllis Nagy focust niet op geladenheid van het onderwerp, maar net op de positiviteit en girl power van het Jane-collectief.
Op het einde van de film wordt er verwezen naar het Roe versus Wade abortusrecht dat in 1973 tot stand kwam en waardoor abortus gelegaliseerd werd. Het is uiterst pijnlijk om te zien hoe Call Jane intussen ingehaald werd door de realiteit. Enkele maanden na de première van de film in januari 2022, werd aangekondigd dat het abortusrecht Roe versus Wade in de VS teruggedraaid zou worden. Hoewel Call Jane als film urgenter en indringender had gekund, is zijn onderwerp en boodschap daarom wel ijzersterk.
‘Call Jane’ is vanaf 30 november 2022 in de Belgische bioscopen te zien. In Nederlands speelt de film vanaf 8 december.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.