Ken Loach klaagt onvermoeid de wantoestanden in de maatschappij aan. Maar na I, Daniel Blake en Sorry we missed you voelde de sociaal geëngageerde Brit de behoefte om iets positiever uit de hoek te komen. Al minimaliseert hij in The Old Oak de problemen niet.
The Old Oak is niet zomaar een pub in Noord Engeland. Het is een laatste toevluchtsoord voor de werkeloze vaste klanten. Vroeger zorgde de mijnindustrie er voor een levendige boel, maar sinds die verdween, is het een verlaten regio geworden. Ook de solidariteit, sociale samenhang en hoopvolle politieke visie die de mijngemeenschap toen kenmerkte, ging met de jobs en de werkkrachten heen. Degenen die achterbleven – omdat ze niet de middelen hadden om te verhuizen – zien met lede ogen aan hoe winkels, scholen, bibliotheken en openbare plaatsen een na een sluiten. De afwezigheid van hoop, de frustratie en de navelstaarderij plaveiden er de weg voor extreem rechts.
Wanneer er Syrische vluchtelingen in het dorp arriveren, staat de lokale gemeenschap dan ook op zijn kop. Waarom stuurt de regering vluchtelingen naar gemeenschappen die het zelf al moeilijk hebben en niet naar de meer residentiële buurten in Noord Engeland? TJ, de waard van de laatste pub in de streek, probeert daarom met de jonge Syrische fotografe Yara moedig een brug te slaan tussen de oude en nieuwe dorpelingen.
Woede en moed
Door twee gemeenschappen naast elkaar te zetten die allebei problemen hebben en niet-getrainde acteurs uit de regio op te trommelen die de problemen uit eerst hand kennen, onderzoekt Ken Loach hoe wanhoop, onrecht en onmacht de manier waarop deze gemeenschappen met elkaar omgaan beïnvloedt. Kunnen ze wel samenleven?
Aan de hand van een klassiek scenario gaat Loach wel erg gemakkelijk – of stereotiep en polariserend? – van een vijandig begin naar een rooskleurig einde.
Een van de initiatieven die TJ en Yara realiseren om hen samen te brengen, is een kantine openen waar iedereen gratis kan eten. De eigen jonge bevolking had immers – terecht – de vraag gesteld waarom de Syriërs eten en onderdak kregen terwijl zij zelf in grote armoede leefden. Om het oude vergaderlokaal annex keuken van de pub in operationele staat te herstellen, werkt iedereen samen. Alles loopt gesmeerd: de mensen eten samen en leren elkaar kennen. Hoop als verbindende factor. Maar dan komt er een kink in de kabel. Wat had je gedacht?
Aan de hand van een klassiek uitgewerkt scenario door zijn vaste scenarist Paul Laverty gaat Loach zo wel erg gemakkelijk – of stereotiep en polariserend? – van een vijandig begin naar een rooskleurig einde. Waar Loach doorgaans de beelden en het verhaal voor zich laat spreken, legt hij nu TJ een moraliserend discours in de mond. Zo worden herkenbare elementen uit het verhitte vluchtelingendebat geventileerd en open deuren ingetrapt tijdens zijn evenwichtsoefening op het slappe koord van de rechtvaardigheid. Teleurstellend? Een beetje.
Maar The Old Oak blijft hoe dan ook een mooie illustratie van de gevleugelde woorden van de Heilige Augustinus die volgens The Old Oak-scenarist Paul Laverty de carrière en de politieke overtuigingen van de ondertussen 87-jarige Britse regisseur Ken Loach kenmerken: ‘Hoop heeft twee bloedmooie dochters. De eerste is de woede ten opzicht van de situatie zoals die is. De tweede is de moed die er nodig is om ze te veranderen.’
‘The Old Oak’ verschijnt 25 oktober 2023 in de Belgische zalen. In Nederland is de nieuwste film van Ken Loach vanaf 21 december 2023 te zien.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk. Schrijf je hier in op onze wekelijkse nieuwsbrief.