Met het verhaal van een Schotse vader die op vakantie gaat met zijn 11-jarige dochter levert Charlotte Wells een indrukwekkend debuut af. Aftersun is een uniek en intiem vader-dochterportret over de kracht van herinneringen en hoe verlies door ons lijf en leden blijft waren.
Aftersun is een bedrieglijke film. De simpliciteit van de premisse durft je namelijk om de tuin te leiden. Honderd minuten lang volg je een vader en dochter – Calum en Sophie – die eind jaren 1990 in een Turks resort vertoeven en er zich aan alle clichématige vakantie-activiteiten wagen. Ze zonnebaden langs een zwembad, nemen deel aan karaoke-avonden en stappen op een bus richting een archeologische site waar het wemelt van de toeristen. Een goedkope resortvakantie die de gemiddelde westerling zich maar al te goed kan inbeelden.
Aftersun is geen film van grote dramatische omwentelingen. Op het eerste gezicht lijkt de film een nostalgische slice of life en een lieftallige blik op de band tussen een vader en zijn dochter. De prent geeft je de indruk dat je mee op stap bent met hen, dat ze het goed met elkaar kunnen vinden en dat ze een doorsnee tripje beleven. Klinkt gewoontjes, toch? Haast te gewoontjes.
Puzzelen
Charlotte Wells doorbreekt die bedrieglijke eenvoud door je traag maar gestaag met een onbehagelijk gevoel op te zadelen tijdens de film. Hoe langer je optrekt met Sophie en Calum, hoe meer je de indruk krijgt dat er toch iets mis is. Wanneer hij uit het zicht is van zijn dochter, lijkt Calum afweziger. Worstelt hij met iets? Er vreet iets aan hem wat als een donkere wolk boven heel de zonnige vakantie hangt. Een vermoeden dat bewezen wordt wanneer we Calum huilend op zijn hotelbed zien zitten.
Wells bouwt Aftersun op als een puzzel waarvan je niet zeker weet welke stukjes nu juist in elkaar passen.
Wells bouwt Aftersun op als een puzzel waarvan je niet zeker weet welke stukjes nu juist in elkaar passen. Ze reikt je de stukjes aan, maar de constructie is jouw verantwoordelijkheid. Een essentieel stukje waar je als kijker mee aan de slag gaat, is het perspectief van een volwassen Sophie. Naarmate de film vordert, ontdek je dat je de vakantie van vader en dochter door haar ogen gadeslaat. Wel, door haar herinneringen is misschien een betere verwoording.
Wanneer je dat standpunt doorhebt, transformeert de film in een wel heel unieke kijkervaring. Aftersun is namelijk de reconstructie van iemands herinneringen. Via enkele oude videobeelden blikt een oudere Sophie terug op een lang vervlogen vakantie en probeert ze uit te vogelen wat er toen precies aan de hand was met haar vader. Het maakt van de film een persoonlijke zoektocht naar ongrijpbare waarheden. Als kijker baan je je samen met Sophie een weg door beelden en herinneringen die zijn aangetast door de tijd. Als kind kon ze toen in Turkije onmogelijk vatten wat er aan de hand was met haar vader. Als volwassene kan dat misschien wel. Door videobeelden van toen te herbekijken en door herinneringen binnen een nieuwe context te plaatsen.
Psychologisch proces
Een moeilijke opdracht, zoals we allemaal wel weten. Dingen die in het verleden gebeurd zijn, zeker dingen met mensen die geen deel meer uitmaken van ons leven, voelen vaak ondoorgrondelijk aan. Je kan proberen om ze te begrijpen, maar vaak zijn ze onvolledig. Alsof ze in een permanente mist gehuld zijn. Een mist die met de tijd hardnekkiger wordt. Wells tracht die sensatie te vatten in Aftersun en slaagt daar verbazingwekkend goed in.
De montage heeft niet tot doel om antwoorden aan te reiken, maar om een psychologisch proces na te bootsen.
De montage speelt hier een cruciale rol. Die heeft niet het doel om je antwoorden aan te reiken, maar wel om een specifiek psychologisch proces na te bootsen. Onze menselijke drang om te begrijpen en om gaten in te vullen in ons verleden. Eens de briljante climax van de film arriveert, word je overspoeld door de frustraties en het verdriet die bij die drang komen kijken. Emoties die extra in de verf worden gezet door de fijngevoelige soundtrack van Oliver Coates en de breekbare acteerprestaties van Paul Mescal en Frankie Corio.
Onmetelijke tederheid
Aftersun is een film die de narratieve flexibiliteit van cinema erkent. Een klassieke drie-actstructuur met opzichtige emotionele plotkeuzes zijn hier niet aan de orde. Wells kneedt tijd en ruimte naar haar wil om een resultaat te bekomen dat voldoet aan haar visie. De Schotse regisseur is er zich van bewust dat cinema als medium vele mogelijkheden heeft. Mogelijkheden die amper tot nooit worden benut. Zo kan je het medium dus ook inzetten om zeer primaire menselijke processen en verlangens na te bootsen. Zoals het begrijpen van herinneringen en mensen die we niet meer kunnen bereiken.
Aftersun toont dat je niet alleen bent in je worsteling met de tijd die verstrijkt en de dingen die ons gedurende onze levensloop door de vingers glippen.
Het maakt van deze film een hartverscheurend, uniek werk. Een film die nog wekenlang nazindert. Een chef d’oeuvre dat je doet wegmijmeren naar momenten uit je eigen verleden. Dat je doet reflecteren over mensen die je verloren bent en over wat er precies in hen speelde.
Daarnaast is Aftersun ook een troostende film. Een film die je vertelt dat je zeker niet alleen worstelt met de ongrijpbaarheid van de tijd die verstrijkt en de dingen die ons gedurende onze levensloop door de vingers glippen. Aftersun drukt je op het hart dat alles en iedereen ten volle begrijpen of doorgronden onmogelijk is. Een heftige boodschap die nazindert door de onmetelijke tederheid waarmee ze gebracht wordt.
‘Aftersun’ is vanaf 1 februari 2023 te zien in de Belgische bioscoop. In Nederland is de film van Charlotte Wells te zien vanaf 23 februari 2023.
Genoten van dit artikel? Neem een jaarabonnement op Humbug en ontvang elk kwartaal een oogstrelend magazine in je bus. Zo maak je meteen ook onafhankelijke filmjournalistiek mogelijk.